RUSİYA FEDERASİYASI DÖVLƏT DUMASINDA TARİX İNSTİTUTU ƏMƏKDAŞLARININ İŞTİRAKI İLƏ AZƏRBAYCAN-RUSİYA MÜNASİBƏTLƏRİ TARİXİ VƏ İKİ ÖLKƏ ARASINDA QARŞILIQLI ƏLAQƏLƏRİN GƏLƏCƏK PERSPEKTİVLƏRİ MÜZAKİRƏ OLUNMUŞDUR

         Müstəqillik dövründə Tarix İnstitutunda aparılan tədqiqatlar, Azərbaycan-Rusiya qarşılıqlı münasibətləri tarixi ilə bağlı geniş və hərtərəfli araşdırmalar Rusiya elmi ictimaiyyətində və ictimai-siyasi dairələrində geniş rəy doğurmuşdur. Rusiya Federasiyasında yaşayan azərbaycanlıların yaratdığı “Moskva Azərbay­canlıları Milli-Mədəni Muxtariyyəti Şurası”nın sədri, Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasında hüquqi məsələlər üzrə məsləhətçi Ağadadaş Kərimovun Rusiya Federasiyasının siyasi və dövlət həyatında müəyyən çəkisi olan Rusiya Liberal Demokrat Partiyasının rəhbərliyi ilə apardığı danışıqlar nəticəsində dəyirmi masa keçirilməsi qərara alınmışdır. Bununla bağlı RLDP-in rəhbərliyi (V.V.Jirinovski) Tarix İnstitutu alimlərinin iştirakı ilə Azərbaycan-Rusiya münasibətləri tarixinə dair dəyirmi masa keçirilməsi barədə institut rəhbərliyinə müraciət etmişdir. Tarix İnstitutu “Moskva Azərbaycanlıları Milli-Mədəni Muxtariy­yəti Şurası”nın sədri Ağadadaş Kərimov vasitəsilə belə bir tədbirin Rusiya Federasiyasının Dövlət Dumasında keçirilməsinə razılıq vermiş və dəyirmi masada müzakirə olunacaq mövzular müəyyən olunmuşdur. Dəyirmi masada iştirak etmək üçün İnstitutun elmi işlər üzrə direktor müavini t.ü.f.d. Cəbi Bəhramov, “Qafqaz tarixi” şöbəsinin müdiri t.ü.e.d. İradə Bağırova, “Azərbaycanın yeni tarix” şöbəsinin müdiri t.ü.f.d. Hacı Həsənov və t.ü.f.d. İlqar Niftəliyev Moskva şəhərinə ezam olunmuşlar.

 2014-cü il oktyabrın 10-da Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasında keçirilən dəyirmi masada Azərbaycan-Rusiya münasibətləri tarixinə dair, Azərbaycan ərazisinə digər xalqların köçürülmə tarixi, Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının qurulması tarixi, 1920-ci ilədək Rusiya imperiyası tərkibinə daxil edilən Azərbaycan əraziləri, keçmiş sovet məkanında Azərbaycan-Rusiya münasibətlə­rində ictimai, siyasi, iqtisadi, mədəni və geosiyasi əlaqələrin davam etdirilməsi perspektivləri və başqa məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparılmışdır.

Dəyirmi masanı giriş sözü ilə Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasının Maliyyə məsələləri üzrə Komitəsinin sədr müavini D.İ.Savelyev açmışdır. O, AMEA Tarix İnstitutunun nümayəndə heyətini, Azərbaycan diaspora nümayəndələrini və qonaqları salamlamış, RLDP-nın Beynəlxalq əlaqələr şöbəsi müdirinin birinci müavini V.A.Kalxidov partiyanın sədri V.V.Jirinovskinin müraciətini oxumuşdur. Bundan sonra “Moskva Azərbaycanlıları Milli-Mədəni Muxtariyyəti Şurası”nın sədri Ağadadaş Kərimov çıxış etmişdir.

Dəyirmi masada Azərbaycan tarixçiləri C.Ə.Bəhramov Azərbaycan-Rusiya münasibətləri tarixindən, İradə Bağırova Azərbaycan ərazisinin Rusiya tərəfindən işğalı və onun nəticələri, Hacı Həsənov XIX-XX əsrin əvvəllərində Rusiya imperiyasının Azərbaycanda həyata keçirdiyi köçürmə siyasəti, İlqar Niftəliyev isə Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulması və xalqımıza qarşı törədilən soyqırımı cinayətləri, repressiyalar, deportasiya və etnik təmizləmə məsələləri barədə məruzə etdilər.

Rusiya tərəfdən dəyirmi masada Rusiya Xalqlar Dostluğu Universitetinin əməkdaşı Leyla Basakova “Slavyan və türk dialektlərinin və yazılarının tarixi kökləri haqqında” adlı məruzə ilə çıxış etmişdir. Davam edən müzakirələrdə isə REA Dünya İqtisadiyyatı və Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun əməkdaşı V.A.Nayedin-Rayevski, Moskva şəhər K.Kərimov adına 157 saylı Azərbaycan məktəbinin direktoru E.S.İsmayılova və RF Federal Miqrasiya Xidmətinin sədr müavini Y.Q.Serov çıxış etmişdilər. Daha sonra Rusiyadan olan digər qonaqlar çıxışlar edərək Azərbaycan- Rusiya münasibətlərinin tarixi əhəmiyyətindən danışmışlar.

Müzakirələrin sonunda Tarix İnstitutu Elmi Şurasının qərarı ilə 12 dildə nəşr olunmuş və Beynəlxalq kitab müsabiqəsində qalib olmuş “Qarabağ: real tarix, faktlar və sənədlər” (müəllifləri: Y.M.Mahmudov, K.K.Şükürov) adlı kitabın rus dilində olan nüsxələri (5 ədəd) D.İ.Savelyevə və “Moskva Azərbaycanlıları Milli-Mədəni Muxtariyyəti Şurası”nın sədri Ağadadaş Kərimova (5 ədəd) təqdim olunmuşdur.

Müzakirələrin sonunda bu cür görüşlərin əhəmiyyəti nəzərə alınaraq üç aydan bir həm Moskvada, həm də Bakıda keçirilməsi məqsədəuyğun hesab edilmişdir.